Plastik – plaga naszej cywilizacji. Powszechny i pożądany przez producentów plastik stwarza ogromne zagrożenie dla środowiska. Wytrzymały na działanie czynników zewnętrznych, może pozostawać w naszym ekosystemie nawet kilkaset lat!
Trudno wyobrazić sobie dzisiejszy świat bez tworzyw sztucznych – są tanie, odporne na uszkodzenia i mogą przybierać dowolny kształt. Żyjemy w erze plastikozoicznej – tak ostatnio stwierdzili naukowcy w alarmującym artykule opublikowanym na łamach „Anthropocene”. Każdego roku produkujemy ok. 240 mln ton plastiku. Zaledwie kilka ostatnich dekad wystarczyło ludzkości, aby wyprodukowała tyle plastiku, że można nim zafoliować całą kulę ziemską!
Jeszcze za czasów naszych dziadków plastik był czymś rzadkim, częściej używanym w przemyśle wojskowym niż cywilnym. Po II wojnie światowej owe nowinki zaczęły być stosowane w każdej gałęzi przemysłu – aż doszliśmy do skali masowej i wypierania innych materiałów. Materiałów bezpieczniejszych dla środowiska i dla naszego zdrowia. Dość wymienić takie typy plastiku jak – niemal już nieużywany – PCB, toksyczny i rakotwórczy, a także – używany jakże często! – bisfenol A, sztuczny estrogen zaburzający gospodarkę hormonalną, który możemy spotkać jednorazowych w kubkach na gorące napoje!
Wszyscy zjadamy plastik
Okazuje się, że każdego tygodnia spożywamy około 5 g plastiku, co daje średnio 20 kg tworzywa sztucznego zjedzonego w ciągu życia. Wszystko przez wszechobecny mikroplastik, który można znaleźć w bardzo wielu produktach spożywczych i napojach.
Głównym źródłem spożywanego przez nas na co dzień plastiku jest woda butelkowana. Niezależna organizacja dziennikarska ORB Media wspólnie z naukowcami ze State University of New York we Fredonii przebadała ponad 250 sztuk wody butelkowanej. Wyniki wskazują, że zanieczyszczenie mikroplastikami jest uniwersalne. W 90% próbek pochodzących z 11 marek wody butelkowanej, z dziewięciu różnych krajów, wykryto zanieczyszczenie o wielkości 10 plastikowych mikrocząsteczek większych niż szerokość ludzkiego włosa na litr butelkowanej wody. Mikroplastik przenika do wody prawdopodobnie z opakowania lub podczas procesu butelkowania wody.
Drugim znaczącym źródłem mikroplastiku w naszej diecie są owoce morza. Plastik zawarty w morskiej wodzie przenika do organizmów żywych, a następnie przez małże, krewetki i ryby trafia na nasze talerze. Problem nie dotyczy tylko ryb oceanicznych. Jak podaje Gazeta Wyborcza, kawałki mikroplastiku można znaleźć w przewodach pokarmowych dorsza i śledzia żyjącego w polskim Bałtyku.
Plastikowy ocean
Każdego roku do mórz i oceanów trafia 13 milionów ton plastikowych odpadów. Większość z nas słyszała już o dryfującej po oceanie Wielkiej Pacyficznej Plamie Śmieci, której powierzchnia jest pięć razy większa od Polski! Jeśli nie zatrzymamy tego trendu, do 2050 roku w oceanach będzie więcej plastiku niż ryb.
Ekipa BBC One w trakcie kręcenia filmu dokumentalnego o plastiku, dokonała strasznego odkrycia – niektóre spośród ptaków morskich miały żołądki tak wypełnione odpadami, że nie było już tam miejsca na pokarm. Badacze starają się pomóc przynajmniej schwytanym morskim ptakom poprzez płukanie żołądków i wyciąganie zalegających w nich śmieci. Jeśli jednak każdy z nas nie zastanowi się, że warto zrezygnować z niepotrzebnych plastikowych produktów, ich działania będą pracą syzyfową.
Zaledwie 10% śmieci morskich to wyrzucane do wody elementy rybackich sieci i innych wyrobów służących do połowu czy części wyposażenia statków. 80% odpadów trafia do mórz i oceanów z lądu. Część z nich pochodzi z działalności przemysłowej czy śmieci wyrzucanych na wybrzeżach (np. zanieczyszczanie plaż). Większość odpadów trafia jednak do oceanu poprzez rzeki. Za 90% plastikowych odpadów które trafiają do oceanu z lądu, odpowiada zaledwie 10 rzek!
Pod wpływem słońca i słonej wody plastikowe przedmioty ulegają rozpadowi na mikroskopijne elementy – mikroplastik. Te mniejsze niż milimetr cząsteczki tworzyw sztucznych są bardzo trudne do wykrycia i usunięcia. To właśnie one zjadane są przez morskie zwierzęta, które mylą mikroplastik z planktonem.
„Plastikowy ocean” szkodzi nie tylko mieszkającym w nim zwierzętom. Szkodzi również ludziom, ponieważ wraz z rybną dietą, trafia na nasze talerze. Kupując plastikowe produkty zatruwamy więc własne jedzenie!
Autor video: WWF International
Ile żyje plastik?
W zależności od rodzaju, plastik może rozkładać się od 100 do 1000 lat. Do wyprodukowania foliowej torby potrzebna jest zaledwie sekunda. Używamy jej zaledwie 20 minut, natomiast w środowisku pozostaje aż 400 lat! Niestety badania pokazują, że tylko połowa z nas zdecydowanie popiera zakaz stosowania plastikowych torebek foliowych (Raport IQS „Niezrównoważeni. ZERO WASTE. Sustainability). Wiedza o szkodliwości torebek jest jednak wciąż powszechniejsza niż wiedza o szkodliwości plastikowych słomek do napojów – tych nie używa tylko 32% ankietowanych. Nikły odsetek respondentów – 5% – przynosi do kawiarni własny kubek, aby nie brać napoju na wynos w kubeczku jednorazowym.
Autor video: TED-Ed
Rezygnacja z jednorazowych produktów plastikowych, takich jak reklamówki i zrywki, kubeczki, talerze, sztućce czy słomki, z pozoru wydaje się być trudna. A przecież jeszcze nie tak dawno chodziliśmy na zakupy z własną, wielorazową torbą lub koszykiem, w kawiarniach nie było jednorazowych kubków, a żadna knajpka nie serwowała dań na jednorazowych talerzach. Napoje były sprzedawane w szklanych butelkach zwrotnych – co było i bardziej ekologiczne, i zdrowsze. Pęd do towarów zachodnich, zapakowanych w kolorowe reklamówki, i do zachodnich barów szybkiej obsługi z jednorazową zastawą sprawił, że zaczęliśmy traktować plastikowe jednorazówki jako wyznacznik nowoczesności.
Ograniczmy plastik – to proste!
Pozbycie się ze swojego życia jednorazowego plastiku wcale nie jest drogie i skomplikowane. Wystarczy zmiana kilku nawyków!
Zrezygnuj z obiadu na wynos
Zrezygnuj z plastikowych pojemników, styropianowych tacek, jednorazowych sztućców i odkryj przyjemność z delektowania sie jedzeniem na talerzu.
Zainwestuj w kubek termiczny
Bezpieczny dla zdrowia, wykonany ze stali nierdzewnej termos, nie tylko nie poparzy rąk gorącą kawą, ale rownież pozwoli cieszyć się jej smakiem bez aromatu tektury i plastiku.
Noś przy sobie eko-torby
Dobrze poskładane „warzywroki”, zajmą w twojej torbece/plecaku niewiele więcej miejsca, niż chusteczki higieniczne.
Kupuj na targu
Na straganie możesz spotkać niezafoliowane owoce i warzywa oraz produkty sypkie i bakalie na wagę! (na produkty sypkie, zabierz ze sobą swój pojemnik wielokrotnego użytku).
Jedz nieprzetworzoną żywność
Zrób eksperyment i zobacz jak dużo plastiku zniknie z Twojego domu, jeśli zrezygnujesz z półproduktów i przetworzonej żywności jak napoje gazowane, chipsy, słodycze i mrożonki.
